Polacy sięgają po roślinne zamienniki mięsa. To ciekawość powoduje, że chcą ich spróbować. Coraz większą popularność roślinnych alternatyw produktów mięsnych w Polsce widać w dynamicznym rozwoju rynku i wynikach finansowych firm.

Z raportu dowiesz się:

• Jak wygląda rynek roślinnych zamienników mięsa w Polsce i jakie są perspektywy jego rozwoju?
• Czy roślinne zamienniki mięsa przyjmą się w Polsce? Co Polacy sądzą na temat roślinnych zamienników mięsa?
• Jakie megatrendy wpływają na rozwój rynku roślinnych zamienników mięsa w Polsce i na świecie?
• Jakie trendy branżowe wpływają na rozwój rynku roślinnych zamienników mięsa w Polsce i na świecie?

Czym są roślinne zamienniki mięsa?

Roślinne zamienniki mięsa (RZM) to produkty roślinne, które wyglądem, konsystencją i nazwą przypominają mięso odzwierzęce, czyli wszelkiego typu roślinne burgery, kotlety, parówki itp. Rynek RZM w ostatnich latach rozwija się dynamicznie. Na Zachodzie pojawił się wcześniej i obecnie jego skala jest nieporównanie większa niż w Polsce, ale także u nas wiele dzieje się w tym obszarze, a niektóre polskie firmy „roślinne” mogą się pochwalić całkiem długa historią.

Przyczyny rosnącej popularności RZM można rozpatrywać na kilku różnych płaszczyznach – rynkowej, społeczno-kulturowej czy ekologicznej – co staraliśmy się robić w niniejszym raporcie. Jednak z którejkolwiek strony nie podejdziemy do tego tematu, to wcześniej czy później orientujemy się, że krążymy po obszarze zagadnień sustainability – zrównoważonego rozwoju – uważa Barbara Pleban, współzałożycielka i współwłaścicielka InsightOut Lab i OneMulti.

Rynek roślinnych zamienników mięsa w Polsce

Światowy rynek roślinnych zamienników mięsa (RZM) jest młody, rozwija się szczególnie dynamicznie dopiero od 2015 r. Stąd duże wzrosty przychodów firm z branży (z zyskami bywa różnie) i takie zainteresowanie ze strony inwestorów, zarówno jeśli chodzi o Venture Capital, jak i przejęcia i fuzje. Choć trzeba zauważyć, że po rekordowym 2020 r., w 2021 r. przyszło pewne spowolnienie. Prym na rynku światowym wiedzie Europa Zachodnia i Ameryka Północna.

Dane zebrane w niniejszym raporcie pokazują, że polski rynek RZM rozwija się dynamicznie i spodziewane jest utrzymanie tej tendencji. Świadczą o tym m.in. wyniki finansowe polskich firm RZM. Ich przychody rosną, a niektóre przedsiębiorstwa, mimo krótkiej historii, mogą się już pochwalić zyskami netto. Dynamika wzrostów zwykle osiąga wskaźnik trzycyfrowy (wyraźnie przekracza 100%), a niektóre firmy chwalą się nawet wynikami czterocyfrowymi. Rynek RZM w Polsce na tle europejskich liderów wygląda skromnie. W porównaniu do Wielkiej Brytanii (europejski lider) jest co najmniej sześciokrotnie mniejszy – mówi Barbara Pleban, współzałożycielka i współwłaścicielka InsightOut Lab i OneMulti.

W Polsce fundusze Venture Capital rzadziej niż na Zachodzie łaskawym okiem patrzą na start-upy RZM. Przegląd portfolio inwestorów, uwzględnionych w zestawieniu Polskiego Funduszu Rozwoju pokazuje, że największe fundusze VC nie biorą udziału w finansowaniu start-upów RZM. Wyjątkiem na tle rynku jest np. firma PROTEINrise, która w czerwcu 2022 r. zebrała 4 mln zł finansowania w rundzie seed, której przewodniczył fundusz CoFounder Zone. W 2021 i 2022 r. miały miejsce dwa duże ruchy w obszarze M&A na polskim rynku RZM. Najpierw pod koniec 2021 r. tajski producent żywności roślinnej Charoen Pokphand Foods (CPF) za pośrednictwem Plant-Tec Europe przejął część udziałów Polsoi (Grupa Well Well). Oficjalnie nie podano kwoty transakcji, ale niektóre media informują, że za połowę udziałów w firmie inwestor zapłacił ok. 22 mln zł. Z kolei w połowie 2022 r. UOKiK wydał zgodę na przejęcie połowy udziałów w firmie Kubara Sp. z o.o. (właściciel marki Dobra Kaloria) przez koncern Mokate. Zainteresowani RZM w Polsce są nie tylko konsumenci, ale także sieci spożywcze, które coraz chętniej oferują produkty tego rodzaju.

Czy roślinne zamienniki mięsa są smaczne?

Pozytywny impuls rynkowi RZM zarówno w Polsce, jak i na Zachodzie, dają czynniki kulturowe oraz efekt nowości. Konsumenci poszukują nowych doświadczeń kulinarnych, a część z nich z różnych przyczyn (zdrowotnych, etycznych) chce dodatkowo ograniczyć w różnym stopniu spożycie mięsa odzwierzęcego.

Z badania przygotowanego przez InsightOut Lab i przeprowadzonego przez Panel Ariadna wynika, że większość Polaków (62%) już dziś ma dostęp w sklepach do produktów RZM, choć w dużej mierze zależy to od wielkości miejscowości zamieszkania – im większe miasto, tym lepszy dostęp. Optymistycznie wygląda również kwestia spożycia RZM. Blisko połowa z nas (46%) próbowała już, głównie z ciekawości, produktów tego rodzaju, a duża część z tych, którzy spróbowali (43%), spożywa je regularnie i uważa, że są smaczne (56%). Główną przyczyną, dla której część Polaków nie chce spróbować RZM, jest opinia, że nie mogą one zastąpić prawdziwego mięsa. Jednak generalnie dominują pozytywne lub neutralne opinie na temat RZM, zaś przyszłość tej branży badani widzą raczej optymistycznie.

Blisko połowa Polaków je mięso, ale stara się ograniczyć jego spożycie. Konkretnie chodzi o kobiety, osoby w wieku 55+ oraz badanych z wykształceniem wyższym – to oni, obok niewielkiej grupy tych, którzy w ogóle nie jedzą mięsa, stanowią bazę potencjalnych klientów firm RZM. Kluczową zmienną dla opinii na temat RZM jest sposób żywienia. Osoby, które w badaniu zadeklarowały spożywanie mięsa i brak planów jego ograniczenia w diecie, są bardziej sceptyczne odnośnie do RZM. Jednak nawet ci badani w sporej części są gotowi spróbować RZM i uważają, że produkty tego typu mogą być smaczne – mówi Mariusz Pleban, CEO InsightOut Lab.

Pod względem stosunku do mięsa odzwierzęcego w diecie, Polacy dzielą się na dwie niemal równie liczne grupy – tych, którzy je spożywają i nie zamierzają tego zmieniać, oraz tych, którzy spożywają, ale starają się ograniczać (46 vs 44%; 7% nie spożywa mięsa). Do grupy „mięsożerców” należą młodzi mężczyźni, osoby z wykształceniem podstawowym i mieszkający na wsi, natomiast osoby starające się ograniczyć spożycie mięsa to najczęściej kobiety, osoby w wieku 55+ oraz badani z wykształceniem wyższym. Większość osób, ograniczających spożycie mięsa, wprowadziło tę zmianę żywieniową niedawno. Natomiast trend wykluczania mięsa z diety jest bardziej ugruntowany.

Trendy wpływające na rozwój rynku roślinnych zamienników mięsa

Polski rynek RZM, choć kilkukrotnie mniejszy od europejskich liderów, zasadniczo podlega tym samym globalnym trendom, co bardziej rozwinięte rynki w Europie i na świecie. W niewielu obszarach można zaobserwować pewne lokalne zróżnicowania (np. zainteresowanie VC). Podobieństwa między polskim, a bardziej rozwiniętymi rynkami RZM, dotyczą zwłaszcza globalnych megatrendów, takich jak zmiany klimatu – mówi Barbara Pleban, współzałożycielka i współwłaścicielka InsightOut Lab i OneMulti.

Susze wynikające z ocieplania klimatu czy konieczność ograniczenia zasobochłonności rolnictwa będą oddziaływać na rozwój RZM, ponieważ produkty roślinne wymagają mniej zasobów naturalnych niż hodowla mięsa. Również występowanie chorób odzwierzęcych (oraz ich skutki gospodarcze) stanowi argument, tym razem z obszaru zdrowia publicznego, na rzecz rozwoju roślinnych alternatyw dla mięsa tradycyjnego.

Pod znakiem zapytania, jeśli chodzi o skutki dla rynku RZM, są dwa ważne aspekty: łańcuchy dostaw oraz kwestie zdrowotne. W obu przypadkach można znaleźć dowody świadczące o wpływie pozytywnym (krótsze łańcuchy, korzyści zdrowotne), jak i negatywnym. Również kwestia cen produktów RZM może oddziaływać hamująco lub napędzająco – mówi Barbara Pleban, współzałożycielka i współwłaścicielka InsightOut Lab i OneMulti.

Wśród trendów, które mogą negatywnie wpływać na polski i zagraniczne rynki RZM, jest spożycie mięsa odzwierzęcego i związana z tym legislacja. Zarówno w Polsce, jak i globalnie spożycie mięsa rośnie. Z kolei instytucje publiczne hojnie dofinansowują hodowlę zwierząt gospodarskich. Duże znaczenie przemysłu mięsnego w światowej gospodarce, związane także z sytuacją prawną, może działać hamująco na rozwój rynku RZM.

O raporcie

• Raport „Roślinne zamienniki mięsa” powstał w InsightOut Lab pro bono. Nie stanowi elementu współpracy z jakimkolwiek klientem.
• Na potrzeby raportu oraz zgodnie z nomenklaturą rynkową za roślinne zamienniki mięsa (RZM) zostały przyjęte te produkty roślinne, które wyglądem, konsystencją i nazwą przypominają mięso odzwierzęce, czyli wszelkiego typu roślinne burgery, kotlety, parówki itp.
• W raporcie wykorzystano wyniki badania społecznego, przeprowadzonego wspólnie z panelem badawczym Ariadna, a także wywiadów eksperckich z uczestnikami rynku RZM w Polsce oraz obszernego desk researchu.